1. Rodzina garncarza.
Dawno temu w Polkowicach żył garncarz Karol Scholz. Wraz z żoną i córką zajmowali chatę obok szpitala. Był jedynym garncarzem w miasteczku. Jego wyrobami zachwycali się wszyscy w mieście. Miał jedną córkę, piękną i mądrą Haneczkę, która leniwa nie była i pomagała w obejściu jak tylko mogła, mimo że nie miała odziedziczyć po nim zakładu, bo to zawsze należało się synowi. Matka nauczyła ją wszystkiego, co dziewczyna powinna umieć w domu. Hanna od rana do wieczora krzątała się po izbie i obejściu, pomagała w gotowaniu, praniu, łuskała groch, piekła z matką chleb, zamiatała podłogi, myła schody. Była radością garncarza, jego oczkiem w głowie. Jej jasny warkocz połyskiwał w słońcu, a radosny śmiech niósł się po całym mieście.
Żyli w trójkę w chacie drewnianej, krytej strzechą, o dachu spadzistym. Ściany zbudowano z drewnianych belek. W domu było kilka izb. Największa to pracownia garncarza, po jednej stronie stało koło garncarskie i ława do wyrabiania gliny, po przeciwnej stronie piec do wypalania ceramiki, który był tak duży, że człowiek mógł wejść do środka. Za pracownią była sień, która oddzielała ją od drugiej części domu. Po przeciwnej stronie znajdowała się kuchnia z piecem i wielkim stołem, przy którym rodzina spożywała posiłki. Natomiast druga izba była pomieszczeniem przeznaczonym do spania. Obok tej izby wybudowano dodatkowe pomieszczenie, była to mała izdebka Hani z łóżkiem sosnowym i szafą na sukienki. Na zewnątrz, na wschodniej ścianie domu, znajdowały się półki, na których dosuszały się garnki, misy i dzbanki. Na płocie okalającym dom również wisiały kolorowe naczynia. A za chatą był dół do przechowywania gliny. Glina była tam składana, bo w zimie miała przemarznąć, a w lecie wyschnąć. Z takiej gliny wyrabiało się najlepsze naczynia.
2. Plotki we młynie.
Pewnego dnia zabrakło mąki na chleb, więc zabrała żona garncarza dwie duże misy oraz dzbanek, wszystko wykonane zgodnie z zamówieniem młynarza oraz woreczek na mąkę i poszła do młyna. Duże skrzydła wiatraka migały na tle błękitnego nieba. Mąka była biała i sypka, doskonała na chleb, który garncarzowa wypiekała w sobotę. Młyn był miejscem spotkań ludzi, tutaj wymieniali się informacjami. Przychodzili po mąkę i przynosili wiadomości i plotki. Tego dnia żona garncarza dowiedziała się, że syn szewca chce starać się o rękę pięknej Haneczki.
Zasmucił się garncarz tą informacją. Nie chciał sąsiedzkiej kłótni, ale wiedział, że syn szewca, zwany Szewczykiem, nie jest dobrą partią dla jego córki. Bo chociaż miał 16 lat, to nie był zainteresowany pracą, nie chciał się uczyć pod okiem ojca.
Słońce go budziło koło południa, a resztę dnia nosiły go nogi po mieście. Był leniem, całe dnie spędzał w karczmie. Powinien siedzieć w domu i uczyć się robić buty: skórę wyprawiać, podeszwy zszywać, a on nie był tym zainteresowany, tylko hulanki i swawole mu w głowie. Wiedział garncarz, że gdy szewca starego zabraknie, wszyscy będą chodzić w Polkowicach w dziurawych butach. Bo szewc nie wyuczył sobie następcy, nie przekazał mu wiedzy i umiejętności, jak to robi się w rzemiośle - z ojca na syna. Garncarz miał jedną Haneczkę i nie chciał jej oddać komuś, przy kim będzie nieszczęśliwa, ale nawet gdyby miał sześć córek, to też żadnej by nie oddał komuś, przy kim by płakała. I przy kim by głodowała, bo gdy nie zapracujesz, to i głodny będziesz chodził.
3. Zaloty Szewczyka.
I rzeczywiście syn szewca coś sobie w głowie umyślił, bo przychodził pod chatę garncarza prawie codziennie. Był wystrojony, uczesany i radosny. Hanka siedziała na dworze i groch łuskała, chatę zamiatała lub chleb wypiekała z matką. A Szewczyk stał koło płotu i opowiadał o swoich przygodach, pół dnia tak potrafił stać i gadać. Przynosił kwiaty, dzbanki miodu i kosze jabłek. Nie wpuszczali go jednak do chaty, nie sadzali przy stole, nie częstowali jedzeniem ani piciem. Garncarz miał nadzieję, że domyśli się młodzian, że nie jest u niego mile widziany. Pewnego dnia zapytał ojciec Haneczkę czy Szewczykowi przychylna, ona na to, że on leń i włóczykij. Stwierdził garncarz, że jego Haneczka nie tylko ładna i pracowita, ale też roztropna i mądra. Nie dla Szewczyka taka panna, dla innego trzeba ją trzymać, pracowitego i szczerego.
4. Pod kościołem.
Nadeszła wreszcie niedziela, dzień, w którym można odpocząć po trudach tygodnia. Słońce zaświeciło, pogoda była ładna. Wystroiły się garncarzowa i Hanka w nowe sukienki i korale, garncarz zdjął z kołka nowy, odświętny kapelusz. Wszyscy spotkali się przed mszą na rynku, pod kościołem i dyskutowali o pogodzie, o tym kto umarł i co się komu i gdzie urodziło. Na mszy pomodlili się za pomyślność swoją i bliskich, wspomnieli słowo Boże. Ksiądz wiedział, co komu potrzeba i wiedział, że to dobrzy ludzie, nie straszył piekłem i karą. Po kościele ludzie znowu zbierali się w małych grupkach na rynku i opowiadali o swoich radościach i troskach.
A do garncarza i garncarzowej niespodziewanie podszedł stary szewc. Kapelusza uchylił i zapytał, dlaczego jego syna nie chcieli do izby wpuścić, czy nie jest dobrym kandydatem dla Haneczki. On będzie jednym z najbogatszych w mieście, bo szewc przecież synowi zakład rodzinny zostawi. Skórzane buty sławne na kilka okolicznych miast będzie szył, dobra to partia dla córki garncarza. Zapytał garncarz, jak synowi szewca idzie nauka, bo ciągle tylko w gospodzie „Pod Trzema Murzynami” go ludzie widują. Nastroszył się szewc i z marsową miną odszedł. No to sąsiedzka awantura gotowa. Wesela nie będzie, przyjaźni również. Garncarz ze wszystkimi żył w zgodzie, ale uznał, że córki szczęście ważniejsze od sąsiedzkiej zgody.
5. Jarmark.
Wiodło się garncarzowi i jego rodzinie. Pracował od wschodu słońca do ciemnej nocy. Przygotowywał się, jaki inni w mieście, na wielki jarmark, który miał się odbyć w ostatnią sobotę miesiąca. Pracował dużo, bo chciał sprzedać dużo swoich wyrobów. I nadszedł ten dzień wyczekiwany. Zapakował garncarz na wóz ponad sto naczyń. Były tam gliniane naczynia użytkowe: misy, z których spożywano posiłki, dzbany na wodę, garnki na mleko, dzbanuszki na śmietanę i barszcz oraz inne naczynia potrzebne w gospodarstwie domowym. Ale również małe przedmioty stworzone z myślą o tym, że mają cieszyć oczy: skarbonki, naczyńka, flakoniki, zabawki, piszczałki, doniczki.
Garncarz je również wykonywał z radością, były misternie zdobione, kolorowe i ludzie je chętnie kupowali, bo były po prostu piękne.
A na jarmark ludzi zjechało dużo, wszyscy przywieźli do sprzedania swoje najlepsze wyroby, nad wykonaniem których pracowali wiele miesięcy. Były stragany z jedzeniem, wypieczone chleby, bułki i kołacze. Śledzie w beczkach, w drugich wino i miody. Bydło, świnie, mięsa, kiełbasy i inne wyroby rąk ludzkich. Piękne spódnice, chusty, materiały. Miał też swoje stanowisko stary szewc z butami letnimi i zimowymi, takimi na co dzień i do kościoła. Był młynarz z mąką, piekarz z chlebem, bartnik z miodem. Można było towary kupić, sprzedać, wymienić, umówić się na inne spotkania.
Ludzie przyjeżdżali ze swoimi wyrobami z daleka. Można było zarobić i od razu zarobione pieniądze wydać na rzeczy potrzebne do domu. A na osłodę były placki z owocami i lizaki. Garncarzowa kupiła sobie kolorową chustkę, a Haneczka czerwone korale. Garncarz szukał barwników do gliny.
Wielką atrakcją jarmarku był cyrk. Cyrkowcy z trupy, która rozbawiała mieszkańców miasta, mieli namiot z furkoczącymi proporczykami, stał on rozbity pod lasem. Jednak pokazy nie odbywały się na wielkiej arenie lub w namiocie, lecz na ulicach miasta, na jarmarku. Akrobaci wycinali hołubce, tańczyli, wędrowni aktorzy odgrywali zabawne scenki, kuglarze pokazywali sztuczki magiczne. Do wędrownej trupy należeli również linoskoczkowie, żonglerzy, połykacze ognia, mimowie i komedianci. Wszyscy skoczni, radośni i kolorowi niczym papugi. Największą uciechę ludziom sprawiali dwaj tancerze na linie, a zwali się Kolter i Weitzmann. Jeden był wysoki i szczupły, zwinny w ruchach jak dzikie zwierzę, blady na twarzy, ze strzechą jasnych, opadających na oczy włosów. Drugi, dla kontrastu, niski, gruby i rumiany, z czerwonym nosem poznaczonym żyłkami i łysą głową.
Oni byli główną atrakcją. Młody wypatrzył sobie Haneczkę spośród wielu dziewczyn na jarmarku. Spoglądał na nią spod grzywy włosów, a ona uciekała wzrokiem, patrzyła na swoje czarne butki i czerwiła się.
Przyglądał im się garncarz i pomyślał, że pewnie leniwi są, nic nie umieją i tylko cuda wyczyniają, kapelusze pod monety podstawiają. Młody śmieszek i żartowniś. To przez niego się policzki Haneczce różowiły. Bo taki skoczny i radosny był. A w niego jakby piorun uderzył. Nie mógł przestać myśleć o złotym warkoczu córki garncarza i jej oczach jak chabry niebieskich. Nie chciał zapomnieć oczu, które miały odcień zależny od koloru nieba. Eh, nigdy czegoś takiego nie widział. Nie chciał przestać na nią patrzeć, cały czas się przy stoisku garncarza kręcił i uśmiechał się do niej.
6. Pożar.
